Stowarzyszenie „Memoriał” 

Zostało założone w okresie pieriestrojki, by dokumentować zbrodnie dokonane w XX wieku przez ZSRR i bronić praw człowieka. W 2014 roku rosyjskie Ministerstwo Sprawiedliwości uznało „Memoriał” za „zagranicznego agenta”. Na przełomie 2021 i 2022 roku Sąd Najwyższy Federacji Rosyjskiej nakazał jego likwidację.

Stowarzyszenie „Memoriał” otrzymało Nagrodę Jana Nowaka-Jeziorańskiego w uznaniu jego wysiłków na rzecz upamiętnienia ofiar radzieckiego totalitaryzmu. Starało się być sumieniem rosyjskiego społeczeństwa.